Leren dankzij interactie
Gepersonaliseerd leren: een geslaagde overgooi
Gepersonaliseerd leren is alles behalve het ‘loslaten’, of het ‘aan hun lot overlaten’ van leerlingen. Het is leren dat juist dankzij interactie plaatsvindt. Leren door écht te willen luisteren, door geïnteresseerd te zijn in wat de ander ziet, door enthousiast te zijn om samen iets te doen.
Ten onrechte denkt men bij gepersonaliseerd leren nog weleens aan een individuele onderwijsvorm. Aan leerlingen die achter hun laptop of iPad zitten en zelfstandig opdrachten maken. Dat is echter niet het geval! Bij de juiste invulling van gepersonaliseerd onderwijs, vindt er juist veel interactie plaats. Docenten coachen hun leerlingen, geven hen feedback op inhoud en vaardigheden, en bespreken en verkennen leer- en werkstrategieën. Docenten bevragen leerlingen waardoor zij inzichtelijk krijgen wat zij al weten en kunnen én waardoor zij gemotiveerd zijn voor de volgende stap in hun leertraject.
Leren gebeurt samen, leerling en docent hebben elkaar daarbij nodig. Jan Bransen, Academisch leider van het Radboud Teaching and Learning Centre, schetst het beeld van een geslaagde overgooi: “Gepersonaliseerd leren is een interactie waarin leren gebeurt omdat de leerkracht met zijn reactie de prestatie van de leerling tot een lering maakt: een geslaagde overgooi.”[1]
Om samen tot die dans, die overgooi, te komen, is het werken met leerdoelen belangrijk. Maar van wie is dat leerdoel? De docent bepaalt inhoudelijk wat de leerling moet kennen en kunnen. En tóch moet het de leerling zijn die het als zijn persoonlijke leerdoel ervaart. Voor je eigen doelen werk je immers harder en ben je gemotiveerder. De uitdaging voor docenten is dus om de aandacht van de leerling te vangen. Om interventies te kiezen die ervoor zorgen dat het leren vertrekt vanuit de aandacht van de leerling.
Dat klinkt misschien erg ambitieus en als een zware taak voor docenten. Maar het kan! De sleutel tot het slagen van gepersonaliseerd leren zit in oprechte interesse en nieuwsgierigheid. In ieder mens zitten verhalen, vragen, aanknopingspunten voor leren. Door de tijd te nemen om met leerlingen in gesprek te gaan en écht te luisteren, houden docenten het leertraject van leerlingen op gang en sprankelend. Fijn voor de leerling, want deze ontdekt wie hij is als lerend wezen. Maar zeker zo fijn voor de docent die hiermee op een inspirerende wijze invulling geeft aan zijn werk (misschien zelfs aan zijn roeping?) en dat zorgt voor voldoening.
Ik ervaar gepersonaliseerd onderwijs als leren in contact. Als een continu, betekenisvol leerproces. Ik zie leerlingen die doordat docenten hen zien, zichzelf ook leren kennen. Leerlingen die leren van en met elkaar. Docenten die leerlingen bevragen en uitdagen. Gepersonaliseerd leren individualistisch? Nee dus!
[1] Bransen, Jan, Gepersonaliseerd leren, een filosofische verkenning, www.janbransen.nl